Badania nad graviolą rozpoczęto już w latach 40-tych ubiegłego wieku, które dowiodły, że posiada szerokie spektrum aktywności biologicznej, przy czym najbardziej obiecujące okazały się badania nad aktywnością przeciwnowotworową.
Graviola, czyli flaszowiec miękkociernisty, jest wiecznie zielonym drzewem, występującym głównie w tropikalnych i subtropikalnych regionach świata. Roślina osiąga wysokość do 10 metrów, a wszystkie jej części anatomiczne znajdują zastosowanie w medycynie. Owoc gravioli wygląda jak duży zielony kasztan o średnicy około 20 cm, mający kwaśno-słodki smak. Powszechnie spożywa się soczystą zawartość́ z wnętrza, bez skórki. Owoce gravioli są wykorzystywane również do przygotowania syropów, słodyczy i napojów. Ponadto, surowcem medycznym jest kora, żywica, liście, korzenie oraz nasiona.
Graviola zawiera szereg cennych substancji odżywczych, w tym m.in witaminy z grupy B, witaminę C oraz mikro- i makroelementy, tj. potas, wapń, miedź, żelazo czy magnez. Jednocześnie posiada wysoką zawartość alkaloidów i związków fenolowych, głównie acetogeniny (pochodne długołańcuchowych kwasów tłuszczowych) oraz kwercetyny o bardzo silnych właściwościach antyoksydacyjnych. Szczególną aktywność wykazują acetogeniny annonaceowe. Należy zaznaczyć, że ponad 100 związków zostało wyizolowanych z liści, kory, nasion, korzeni i owoców.
Gravioli przypisuje się działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz antydepresyjne. Prowadzono również badania nad działaniem przeciwpasożytniczym gravioli, a ekstrakty z liści są̨ dość́ powszechnie stosowane, zwłaszcza w krajach afrykańskich jako środek przeciwcukrzycowy. Badania na zwierzętach potwierdziły, że wodny ekstrakt obniża poziom cukru oraz korzystnie wpływa na poziom insuliny. W medycynie naturalnej stosowano ekstrakt z gravioli na uspokojenie, w celu rozluźnienia mięśni oraz w leczeniu chorób reumatycznych.
Właściwości przeciwnowotworowe gravioli wynikają z jej kilku działań. Jednym z nich jest indukcja apoptozy, czyli samobójczej śmierci komórki. Wyciągi z rośliny regulują również cykl komórkowy, zatrzymują go i hamują podziały komórkowe. Ponadto, wykazują działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne oraz poprzez wpływ na szlaki opioidowe, także przeciwbólowe. W prowadzonych badaniach na świecie, trzy niezależne grupy badawcze potwierdziły, że substancje zawarte w gravioli mają istotne właściwości toksyczne wobec różnych rodzajów komórek rakowych, nie wywołując przy tym uszczerbku dla zdrowych komórek. Niezmiernie ważnym staje się fakt, że toksyczność wobec komórek nowotworowych obserwuje się w bardzo niskich dawkach. Mechanizm aktywności przeciwnowotworowej polega na tym, że acetogenina pochodząca z gravioli pomaga zwalczyć oporność komórek nowotworowych na chemioterapię. Jednym z mechanizmów oporności na leki chemioterapeutyczne jest stworzenie przez komórki nowotworowe pompy usuwającej substancje cytotoksyczne z wnętrza komórek. Acetogeniny z gravioli, mają wpływ na zamykanie tych pomp. Jednocześnie badania wskazują na intensywne działanie testowanych acetogenin, które było silniejsze wobec komórek raka sutka niż standardowe leki tj. adriamycyny, winkrystyny czy winblastyny. W tym samym badaniu zauważono, że substancje zawarte w gravioli mają wybiórczy efekt hamujący na podział komórek nowotworu przy jednoczesnym braku takiego działania na zdrowe komórki organizmu. Ponadto, ciekawe wyniki uzyskano w badaniu na komórkach raka piersi, gdyż zauważono zmniejszenie liczby receptorów dla estrogenów, a niedobór estrogenów powoduje śmierć komórek raka.
Ekstrakty z gravioli są także toksyczne wobec linii komórkowych raka płuc, nowotworu piersi, gruczolakoraka prostaty, raka trzustki, gruczolakoraka okrężnicy, raka wątroby, raka jajnika, szyjki macicy, raka piersi, pęcherza moczowego i liniach komórkowych raka skóry. Do tej pory nie przeprowadzono badań klinicznych na ludziach, które potwierdziłyby działanie przeciwnowotworowe gravioli, tym samym nie potwierdzono jej skuteczności w leczeniu onkologicznym. Jednakże graviolę można stosować jako suplement diety.
Czy zgłaszano jakiekolwiek efekty uboczne związane ze stosowaniem gravioli? Otóż w Gwadelupie, gdzie tradycyjnie spożywa się duże ilości owoców gravioli, pojawiła się teoria, że nadmierne spożywanie zawartych w niej acetogenin, może powodować uszkodzenie neuronów i w efekcie prowadzić do rozwoju choroby Parkinsona.
Poza działaniem przeciwnowotworowym, ekstrakty z gravioli wykazują szereg innych aktywności leczniczych m.in.:
- Działanie przeciwreumatyczne – ekstrakty z liści zmniejszają obrzęki i aktywności cytokin prozapalnych;
- Wzmacnianie układu immunologicznego;
- Aktywność przeciwpasożytniczą i owadobójczą;
- Działanie przeciwzapalne związane ze zmniejszeniem migracji leukocytów i wysięku.
- Regulacja poziom glukozy we krwi - to działanie zostało wyjaśnione przez działanie antyoksydacyjne i ochronne wobec komórek β-trzustki. Badanie histopatologiczne wykazało, że ekstrakt z liści spowodował regenerację tychże komórek;
- Działanie antyoksydacyjne opierające się na działaniu enzymatycznym (obecność katalazy i dysmutazy ponadtlenkowej) oraz nieenzymatycznych przeciwutleniaczy, w tym witaminy C i E;
- Działanie przeciwnadciśnieniowe – opierające się działaniu składników ekstraktu na kanały wapniowe;
- Potencjał przeciwwrzodowy będący skutkiem działania ochronnego na błonę śluzową żołądka.