W dorosłym życiu doświadczamy zdarzeń, które są nieprzyjemne, przykre, trudne do rozwiązania lub/i trudne do zniesienia, awersyjne, a nawet dramatyczne. Zachorowanie na chorobę nowotworową w wielu przypadkach posiada znamiona trudnego, a nawet krytycznego doświadczenia w życiu.
Kryzys życiowy tym różni się od sytuacji trudnej, że przekracza posiadane zdolności adaptacyjne i wymaga zastosowania innych, niż rutynowo stosowane, umiejętności. Co więcej, kryzysu zwykle nie można przeczekać, gdyż doświadczane zdarzenia, bądź emocje wymagają działania i to działania wykraczającego poza zgromadzone wcześniej doświadczenia życiowe.
Chorowanie na nowotwór posiada własną dynamikę, wyrażającą się w przeżywaniu następujących po sobie okresów, etapów.
Pierwszym z nich jest czas konfrontacji z trudnościami, któremu towarzyszy zaskoczenie, szok psychiczny, zaprzeczanie faktom, co wyraża się wzrostem napięcia psychicznego i uruchamianiem wcześniej stosowanych mechanizmów radzenia sobie z trudnościami.
Szok psychiczny i przeżywane oszołomienie przekształca się w dezorganizację psychiczną, wyrażaną gonitwą myśli, doświadczaniem silnych sprzecznych uczuć (ambiwalencja emocjonalna), której towarzyszy oczekiwanie na odwrócenie sytuacji, opłakiwanie straty, czyli wcześniejszego stanu, a w dalszej kolejności chaotyczne poszukiwanie sposobów obniżenia napięcia i psychicznego dyskomfortu. Trudne emocje, jak lęk, złość, poczucie krzywdy, czy poczucie winy, wstyd utrzymują się przez dłuższy czas, a u niektórych osób pojawiają się lub nasilają zaburzenia somatyczne i wegetatywne.
Po różnie długo trwającym okresie zmagania się z silnymi przeżyciami możemy spodziewać się dominacji jednego z dwóch wariantów dalszego rozwoju sytuacji i przeżyć – może ty być
przystosowanie/adaptacja do awersyjnego wydarzenia (do choroby, chorowania, leczenia), a wskutek tego stopniowe obniżanie się napięcia psychicznego, pojawienie się myśli o innej treści, przedefiniowanie sytuacji oraz poprawa nastroju emocjonalnego.
Może mieć również miejsce nasilenie i utrwalanie się dezorientacji i nieprzystosowania do nowej sytuacji, a w skrajnej sytuacji negowanie zasadności leczenia, bądź rezygnacja z profesjonalnej terapii na rzecz alternatywnych sposobów leczenia z wszystkimi konsekwencjami takiego wyboru.
Na każdym etapie zmagania się z kryzysem spowodowanym przez zachorowanie na nowotwór pomocne i wspierające jest zrozumienie przeżyć chorego i zapewnienie możliwości podzielenia się zagrażającymi myślami i przeżywanymi emocjami.