Wątroba to jeden z największych i najważniejszych narządów w organizmie. Znajduje się po prawej stronie w górnej części brzucha i bierze udział w prawie każdym procesie fizjologicznym. Pełni niezwykle istotne funkcje, m.in. przekształca spożywane pokarmy w energię i wytwarza związki chemiczne niezbędne dla mózgu i rdzenia kręgowego, zapewnia odtruwanie organizmu dzięki metabolizowaniu i wydalaniu np. leków, alkoholu i obecnych w środowisku toksyn, kontroluje proces krzepnięcia krwi oraz wytwarzanie i wydalanie cholesterolu, magazynuje witaminy, sole mineralne oraz reguluje gospodarką tłuszczową, wytwarza żółć (substancję pomagającą w trawieniu pokarmów i wchłanianiu ważnych składników pokarmowych), zwiększa odporność na zakażenia poprzez wytwarzanie czynników odpornościowych i usuwanie bakterii z krwi. Jednocześnie magazynuje ważne energię, witaminy i sole mineralne oraz uwalnia je w razie potrzeby do krwi.
Niezmiernie ważne jest, by o nią dbać, starając się zagwarantować jej prawidłowe działać. W związku z tym należy przestrzegać kilku zasad. Pokarmy, które spożywamy powinny być wzbogacone w różnego rodzaju składniki odżywcze, zawierać znaczne ilości witaminy C oraz witamin z grupy B. W jadłospisie powinno znaleźć się dużo owoców i warzyw, bowiem dostarczanie witamin i mikroelementów pozwala na zachowanie wątroby w dobrej kondycji oraz chroni ją przed rozmaitymi schorzeniami, a także wzmacnia odporność organizmu. Zaleca także, aby ograniczyć spożywanie tłustych, smażonych potraw, a sięgnąć po znacznie zdrowsze gotowane. Ponadto, można stosować herbaty i napary ziołowe, które usprawniają pracę wątroby. Niezmiernie przydatne staje się nie tylko znany ostropest plamisty, ale także kocanka piaskowa.
Kocanka piaskowa ma zbawienny wpływ m.in. wspomaga wytwarzanie żółci, leczenie wątroby, np. przynosi ulgę w stanach skurczowych i stanach zapalnych tego organu. Ponadto, kocanka wspomaga trawienie, działa odtruwająco i moczopędnie. Ze względu na swoje właściwości rozkurczowe, jest stosowana w zapaleniu dróg moczowych, nerwicach żołądka oraz w kamicy żółciowej czy po operacjach dróg żółciowych. Choć kocanka słynie ze swoich cennych właściwości zdrowotnych, nie wszyscy mogą po nią sięgać. Roślina nie jest zalecana osobom z nadwrażliwością na rośliny z rodziny astrowatych. Kolejnym przeciwwskazaniem do stosowania kocanki jest niedrożność dróg żółciowych, objawiająca się zaburzeniami transportu żółci do przewodu pokarmowego. Stosowanie naparów czy oleju z kocanki nie jest również wskazane u pacjentów cierpiących na kamicę dróg żółciowych.
Podobnie jak stosowanie naparów ziołowych, także przyprawy, głównie majeranek, imbir, bazylia, tymianek, mięta, działają pobudzająco na wydzielanie soków i ułatwiają trawienie. Dodatkowa ważne są oregano i kminek, które działają rozkurczowo na przewody żółciowe. Niezmiernie istotnym elementem wspomagającym wątrobę, jest ograniczenie alkoholu i zachować właściwe przyjmowanie leków, zwłaszcza przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Jednocześnie należy zaznaczyć, że niekorzystny wpływ na funkcjonowanie wątroby ma odkładanie się tłuszczu w komórkach wątroby, co może dorowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie czy marskość wątroby, stąd konieczność prawidłowej masy ciała.
Istnieje wiele różnych symptomów, które mogą wskazywać na choroby wątroby. Wśród nich warto wymienić głównie, utratę apetytu, nudności lub wymioty, przewlekłe uczucie zmęczenia, ciemne zabarwienie moczu oraz obrzęk nóg i kostek, większą skłonność do powstawania siniaków, bóle brzucha, swędzenie skóry, a także splątanie, senność, niewyraźną mowę czy utratę popędu płciowego (libido). W związku z tym warto zadbać o nią, dostarczając produkty mające ochronne działanie. Wśród szczególnych sprzymierzeńców wątroby można zaznaczyć sporą ilość przypraw, często tak nie docenianych przez Polaków.
Goździki, za sprawą obecnego w nich silnego przeciwutleniacza z grupy polifenoli, tj. eugenolu oraz innych związków, pomagają wątrobie w neutralizowaniu składników obcych i niebezpiecznych dla zdrowia, np. alkoholu. Goździki można stosować w formie zmielonej jako dodatek np. do sałatek, przy czym warto na stałe włączyć ok. 2 sztuki/dzień. Ponadto, można przygotować napar do picia, zalewając je wrzątkiem w proporcji 2 łyżeczki zmielonych goździków plus szklanka wrzątku i zaparzać pod przykryciem przez ok. 10-15 minut, przy czym taką ilość należy podzielić na 2-3 porcje w ciągu dnia.
Ochronny wpływ na wątrobę wykazuje kurkuma, a dokładniej znajdująca się w niej kurkumina, będąca pomocną w zmniejszaniu zwłóknienia wątroby, a także prowadzi do korzystnego obniżenia poziomu enzymów wątrobowych, np. do redukcji stężenia bilirubiny we krwi u pacjentów oraz łagodzi nasilenie marskości wątroby. Kurkumę można spożywać w postaci tzw. "złotego mleka" (szklanka mleka oraz łyżeczka sproszkowanej kurkumy, miodu, oleju roślinnego i opcjonalnie imbiru). Najlepiej spożywać ją w obecności pieprzu, ponieważ piperyna w nim zawarta, istotnie zwiększa przyswajalność.
Funkcje oczyszczające (detoksykujące) wątroby wspomagają związki biologicznie czynne występujące w warzywach krzyżowych. Codzienne dostarczanie wraz z dietą, zielonych warzyw liściastych, w tym szpinaku, rukoli, sałaty, selera naciowego czy natki pietruszki, zmniejsza ryzyko wystąpienia niealkoholowego stłuszczenia wątroby.
Dbając o swoją wątrobę, warto włączyć buraki do diety. Produkt ten zapobiega powstawaniu stresu oksydacyjnego i zmian zapalnych wspomaga też, gdy wątroba jest narażona na kontakt z alkoholem lub substancjami rakotwórczymi, głównie ołowiem. Wówczas zaleca się spożywać szklankę soku z buraków dziennie. Jednakże u niektórych osób, sok może powodować dolegliwości żołądkowo-jelitowe, dlatego warto wtedy sięgnąć po sok z fermentowanych buraków.
Niewiele osób wie, że dobrym produktem zapewniającym zdrowie naszej wątrobie jest grejpfrut. Naringenina w nim zawarta ma zdolność do hamowania rozwoju komórek raka wątroby. Dodatkowo reguluje metabolizm lipidów, co jest korzystne dla osób cierpiących na niealkoholowe stłuszczenie wątroby. Ponadto, sok z grejpfruta powoduje wzrost aktywności enzymów wątrobowych odpowiedzialnych za detoksykację.
Działanie hepatoprotekcyjność na wątrobę wykazują polifenole, głównie katechiny obecne w zielonej herbacie. Szczególnie silne działanie wykazuje gallusan epigallokatechiny (EGCG). Związek ten zmniejsza toksyczne skutki działania pestycydów, arsenu czy pleśni. Stąd, warto regularnie stosować zieloną herbatę, bowiem wypijanie 2-4 szklanek/dzień, może dostarczać już 200-250 mg EGCG.
Poza włączeniem do diety konkretnych produktów, można zadbać o dobrą kondycję wątroby, poprzez dbałość o higienę np. mycie rąk przed przygotowywaniem i spożywaniem żywności oraz utrzymać prawidłową masę ciała.