Skargi chorych dotyczące pogorszenia/osłabienia procesów poznawczych po chemioterapii koncentrują się zwykle wokół występowania:
- luk w pamięci – zapominanie nazw, faktów, które zwykle pamięta się z łatwością; trudności w przypominaniu sobie imion, dat, konkretnych wydarzeń; zapominanie dobrze znanych słów – wrażenie, że „ma się słowo na końcu języka”;
- problemów z koncentracją – trudności w skupieniu się na wykonywanej czynności; męczliwość, łatwe rozpraszanie się;
- trudności przy robieniu kilku rzeczy na raz – kłopoty w utrzymaniu wielozadaniowości i skutecznym robieniu kilku czynności jednocześnie, np. gotowanie obiadu i rozmawianie przez telefon;
- ogólnego wydłużenia czasu realizowania zadań – wydłużenie czasu reakcji, ale też trudności w organizacji i planowaniu, odczuwalnie wolniejsze myślenie i przetwarzanie informacji;
- uczucia dezorientacji i „przymglenia”.
W celu uzyskania poprawy funkcjonowania oraz zapewnienia pacjentowi większego komfortu psychicznego można zastosować następujące niefarmakologiczne formy pomocy:
- sporządzanie zapisków i notatek – zapisywanie ważnych wydarzeń i spraw do załatwienia pozwala uporządkować działania i zmniejszyć lęk oraz poczucie bezradności;
- korzystanie z pomocy bliskich – chodzenie na wizyty lekarskie z osoba bliską daje pewność, że (najlepiej przygotowane wcześniej pytania) zostaną zadane lekarzowi i wszystkie zalecenia lekarza zostaną zapamiętane;
- regularny wysiłek fizyczny – może poprawić samopoczucie fizyczne i zmniejszyć stałe poczucie zmęczenia. (Wskazuje się na korzystny prewencyjny i terapeutyczny wpływ wysiłku fizycznego na chemobrain);
- ćwiczenie umysłu – zalecane są wszelkie zadania intelektualne. Warto pamiętać aby nie były zbyt łatwe i zbyt powtarzalne (często tak jest z krzyżówkami) lub zbyt trudne (będzie to rodzić frustracje i zniechęcać do ćwiczeń);
- nauka języków obcych;
- zachowywanie codziennej rutyny – te same codzienne czynności pozwalają skupić się na nich lepiej i przywrócić biegłość wykonania;
- dobry sen i odpoczynek – zachowywanie prawidłowej higieny snu może okazać się jednym z najważniejszych zaleceń – badania pokazują, że sen zbyt krótki lub złej jakości wpływa na pogorszenie funkcji poznawczych;
- różnorodność diety – chodzi nie tylko o obecność warzyw i owoców (polifenole, antyoksydanty), ale także o unikanie diet eliminacyjnych lub monodiet;
- prowadzenie treningów z wykorzystaniem programów komputerowych, które poprawiają pamięć, sprawność psychomotoryczną, uwagę i uczenie się.
W przypadku braku postępów po zastosowaniu niefarmakologicznych sposobów poprawy działania procesów poznawczych, pozostaje zastosowanie odpowiednio indywidualnie dobranych leków stymulujących. Brak postępów powinien również skłonić do oceny stanu psychicznego, szczególnie pod kontem wystąpienia zaburzeń depresyjnych.