Herbata i kawa to po wodzie najczęściej spożywane napoje na świecie. Biorąc pod uwagę ich popularność nie dziwi fakt, że ludzie zastanawiają się nad ich bezpieczeństwem i wpływem na zdrowie człowieka. Przedmiotem wielu badań naukowych stał się ewentualny związek/oddziaływanie picia herbaty czy kawy na zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwory. Nieco szerzej zajmiemy się kawą. Kawa naturalna to palone i zmielone ziarna kawy, będące nasionami kawowca, natomiast tzw. kawa rozpuszczalna zawiera rozpuszczalne substancje pochodzące z suszonej, podwójnie parzonej kawy.
Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) oraz World Cancer Research Fund, dokonały przeglądu ponad tysiąca badań naukowych przeprowadzonych z udziałem zarówno ludzi, jak i zwierząt. Odnotowano, iż mało prawdopodobne jest, aby kawa miała istotny wpływ na ryzyko zachorowania na raka trzustki, pęcherza moczowego, gruczołu krokowego bądź gruczołu piersiowego. Jednocześnie niektóre z nich wręcz sugerują, że kawa może chronić przed rozwojem raka wątroby czy trzonu macicy (endometrium). Ponadto, nie ma też dowodów na związek pomiędzy piciem kawy, a zachorowalnością na inne nowotwory, tj. raka jelita grubego, przełyku, płuc czy żołądka.
Należy zauważyć, że istnieją pewne dowody na to, że rak może być inicjowany przez ciągłe drażnienie powierzchni ciała, takich jak skóra i błona śluzowa jamy ustnej i gardła. Właśnie takim czynnikiem mogą być gorące napoje. Picie gorących napojów o temperaturze powyżej 65°C w tym kawy, prawdopodobnie może przyczyniać się do rozwoju raka przełyku u ludzi, jednakże potrzebne są dalsze badania do ostatecznego określenia znaczenia tego czynnika.
Spośród wielu gatunków, na uwagę zasługuje szeroko reklamowana zielona kawa. To surowe ziarna kawowca, które nie zostały poddane procesowi palenia, przy czym dostępna jest w sprzedaży w postaci ziaren do zaparzania lub ekstraktu w tabletkach bądź kapsułkach.
Fakt, że tradycyjne ziarna kawowca nie zostały poddane paleniu, jak ma to miejsce w przypadku zwykłej kawy, oznacza nie tylko charakterystyczną, zieloną barwę. Jednocześnie w porównaniu do tradycyjnej kawy, cechuje się łagodniejszym smakiem i mniejszą goryczką, a także wyczuwalną delikatną kwaskowatość.
Jakie wypływają korzyści z braku palenia ziaren? Otóż brak procesu palenia sprawia, że są one bardzo dobrym źródłem kwasu chlorogenowego, będącego silnym przeciwutleniaczem z grupy polifenoli i to właśnie obecność wysokich ilości tego kwasu wpływa na potencjał zdrowotny tej kawy.
Zielona kawa zaczęła swoja karierę jako skuteczny środek na odchudzanie. Faktycznie suplementacja ekstraktem z zielonej kawy, może przyczyniać się do redukcji masy ciała. Jednakże efekt ten nie jest tak znaczący jak można byłoby oczekiwać, przy czym należy stosować ekstrakt kawy i to w ilości 180-200 mg/dzień.
Ponadto, zaobserwowano, że stosowanie zielonej kawy może przyczyniać się do obniżenia skurczowego i rozkurczowego ciśnienia krwi. W związku z tym wyniki badań oznaczają, że ekstrakt z zielonej kawy może być składnikiem wspomagającym redukcję ciśnienia krwi u osób w stanie przednadciśnieniowym lub już cierpiących na tę chorobę. Jednocześnie szczególnie korzystny wpływ na redukcję ciśnienia krwi odnotowano przy blisko 50-300 mg dawce dziennej ekstraktu.
Najnowsze dane pochodzące z 2020r. wskazują, że suplementacja ekstraktem z zielonej kawy powoduje obniżenie stężenia cholesterolu we krwi. Jednakże nie stwierdzono, aby spożywanie ekstraktu z zielonej kawy miało istotny wpływ na poziom triglicerydów (TG), choć pojawiają się doniesienia wskazujące także wpływ ekstraktu na redukcję stężenia triglicerydów nawet o blisko 10 mg/dl. Działanie hipolipemiczne (redukujące poziom cholesterolu), możliwe jest po spożyciu około 400 mg/dzień ekstraktu zielonej kawy lub 6 g/dzień dających łącznie 445 mg kwasu chlorogenowego z tej kawy.
Suplementacja ekstraktem z zielonej kawy może w pozytywny sposób wpływać na poziom cukru we krwi. Stosowanie ekstraktu z zielonej kawy w dawkach na poziomie 400-1200 mg/dzień powoduje obniżenie poziomu glukozy na czczo we krwi oraz wartość wskaźnika insulinooporności tzw. HOMA-IR. Jednocześnie nie ma istotnego wpływu na poziom insuliny.
Negatywne skutki uboczne zielonej kawy mogą wynikać z obecności kofeiny, przy czym kofeina zawarta w zielonej kawie na ogół jest składnikiem bezpiecznym, pod warunkiem spożywania w umiarkowanych ilościach. W przypadku regularnego wypijania zbyt dużych ilości zielonej kawy, tj. ponad 400 mg kofeiny, u niektórych osób mogą pojawić się skutki uboczne w postaci zaczerwienienie twarzy, niepokoju, drażliwości i lęków, bóli oraz zawrotów głowy, bezsenności, nudności i wymiotów, drżenia mięśni czy odwodnienie (zwiększenie wydalania moczu), a także przyspieszonej akcji serca. Spożywanie zielonej kawy w ilości 2-3 filiżanek dziennie lub suplementacja jej ekstraktem w zalecanych dawkach nie dostarcza wysokich ilości kofeiny, aby te mogły wywołać wspomniane skutki uboczne.
Ostrożność podczas spożywania stosunkowo wysokich ilości kofeiny, czyli także zielonej kawy, która ja zawiera powinny zachować osoby z zaburzeniami czynności wątroby i nerek, chorobą wrzodową, refluksem żołądkowo-przełykowym, zaburzeniami rytmu serca i innymi chorobami układu krążenia.
Jak prawidłowo przygotować zieloną kawę? Należy zaparzać ją poprzez wsypanie do filiżanki/kubka około 2-3 łyżeczek zmielonej kawy, a następnie zalać ją wodą o temperaturze 90ºC (nigdy wrzątkiem!). W przypadku gdy zależy nam na wypiciu zielonej kawy jako odpowiednika herbaty lub tradycyjnej kawy, powinniśmy wybierać ziarna w całości i mielić je tuż przed przygotowaniem napoju bowiem wcześniej zmielone ziarna, szybciej tracą swoje właściwości zdrowotne.