Nowotwory głowy i szyi są odnotowywane na piątym miejscu wśród nowotworów złośliwych na świecie. Istnieje duże ryzyko występowania efektów ubocznych z powodu stosowania różnych metod leczenia. Złożoność leczenia regionu głowy i szyi wymaga odmiennego od standardowego postępowania fizjoterapeutycznego. Postępowanie usprawniające pacjentów z nowotworami głowy i szyi powinno być zróżnicowane, w zależności od rodzaju leczenia, stanu zdrowia pacjenta i jego indywidualnych potrzeb.
Fizjoterapia pacjentów z nowotworami głowy i szyi dotyczy:
- zaburzeń ruchomości w szyjnym odcinku kręgosłupa i obręczy barkowej po zabiegach na układzie chłonnym szyi,
- obrzęku chłonnego po operacjach i leczeniu uzupełniającym,
- usunięcia krtani,
- zaburzeń czynności nerwu twarzowego,
- zaburzeń czynności układu stomatognatycznego (zespół morfologicznoczynnościowy tkanek
i narządów w obrębie jamy ustnej i twarzoczaszki stanowiący funkcjonalną całość i biorący udział w pobieraniu pokarmu - żuciu, wstępnemu trawieniu i połykaniu, artykulacji dźwięków, oddychaniu i wyrażaniu emocji), - zabiegów rekonstrukcyjnych.
Następstwa po leczeniu regionu głowy i szyi mogą być niejednokrotnie bardzo złożone i mogą dotyczyć problemów wynikających z gojenia się rany pooperacyjnej, powikłań nerwowych i naczyniowych. Wszystkie elementy zaburzeń powinny być uwzględnione podczas indywidualnie zaplanowanej i prowadzonej fizjoterapii.
Do przykładowych skutków leczenia onkologicznego pacjentów z nowotworami w obrębie głowy i szyi można zaliczyć:
- ból,
- znużenie, zmęczenie,
- ograniczenie zakresu ruchu;
- podrażnienie skóry,
- stany zapalne;
- nudności,
- anemia,
- uszkodzenie nerwu,
- ból mięśni,
- utrata elastyczności tkanek.
Fizjoterapia po leczeniu onkologicznym nowotworów głowy i szyi jest szczególnie ważna u pacjentów po następujących procedurach operacyjnych:
- totalnej laryngektomii – całkowitym usunięciu krtani,
- częściowym usunięciu krtani,
- operacjach w rejonie żuchwy i stawu skroniowo-żuchwowego,
- operacjach w obrębie ślinianki przyusznej, mogących być przyczyną problemów z nerwem twarzowym,
- operacjach powodujących problemy z połykaniem, zwłaszcza w okolicy gardła, migdałka podniebiennego, języka, dna jamy ustnej,
- usunięciu węzłów chłonnych w obrębie szyi,
- operacjach powodujących obrzęk i zastój limfatyczny w obrębie głowy i szyi.
Główną rolą fizjoterapii jest aktywizacja pacjenta po różnego rodzaju procedurach chirurgicznych we wczesnym okresie po ich wykonaniu.