O tym, że zastosowanie cytostatyków w leczeniu choroby nowotworowej powoduje występowanie objawów ubocznych wiedzą zasadniczo wszyscy pacjenci onkologiczni. Zwykle w powszechnym rozumieniu zalicza się do nich objawy ze strony układu pokarmowego (nudności, wymioty), przerzedzanie się czy utratę włosów czy też zmniejszenie odporności immunologicznej organizmu. Rzadziej przed rozpoczęciem chemioterapii pacjenci wiedzą o wpływie takiego leczenia na centralny układ nerwowy i przebieg procesów poznawczych. Tymczasem znacząca grupa osób, bez względu na wiek, skarży się na trudności w koncentracji, osłabienie pamięci, a przede wszystkim zapamiętywania bieżących informacji, zmniejszenie płynności mowy, czy poczucie spowolnienia myślenia. Objawy te mogą występować z różnym nasileniem i zwykle są bardziej zauważalne dla samego chorego niż jego otoczenia.
Od pewnego czasu w literaturze można spotkać termin chemobrain, który nie doczekał się polskiego obowiązującego odpowiednika (w wolnym tłumaczeniu – mózg po chemioterapii) i oznacza występowanie zespołu objawów poznawczych o dość łagodnym przebiegu.
Dokładne przyczyny i mechanizm powstanie zaburzeń poznawczych po chemioterapii nie zostały dokładnie poznane. W istniejących opracowaniach przyczyny upatrywane są przede wszystkim w dysregulacji działaniu białek nazywanych cytokinami. Białka te są odpowiedzialne za funkcjonowanie komórek nerwowych i glejowych, regulują też poziom neuroprzekaźników, takich jak dopamina i serotonina, które są niezbędne do przebiegu funkcji poznawczych. Pewien udział w powstaniu zaburzeń poznawczych przypisywany jest samemu chorowaniu na nowotwór, stosowaniu znieczulenia ogólnego przy zabiegach chirurgicznych oraz stosowaniu radioterapii, szczególnie głowy. Nie bez znaczenia jest stan psychiczny chorego, a przede wszystkim przeżywanie długotrwałego stresu, stanów lękowych lub depresyjnych, czy przyjmowanie leków psychoaktywnych. Zatem, chociaż wpływ chemioterapii na powstanie zaburzeń poznawczych wydaje się być decydujący, udział innych uwarunkowań również nie jest pozbawiony znaczenia.
Z perspektywy chorego istotna jest trwałość utrzymywania się zaburzeń oraz możliwość przywrócenia sprawności poznawczej.
Bardzo istotne jest uprzedzenie pacjenta o możliwości wystąpienia zaburzeń w tym zakresie, co zmniejszy zrozumiały niepokój, gdy doświadczy obniżonej sprawności swojej pamięci, koncentracji czy sprawnego myślenia. Druga ważna dla pacjenta informacja dotyczy przemijalności zaburzeń i upewnienia, że w przypadku gdy nowotwór był umiejscowiony poza mózgiem, obserwowane zaburzenia w zdecydowanej większości przypadków ustępują oraz, że może usprawnić swoje funkcjonowanie wspomagając pamięć robieniem zapisków i notatek, również dotyczących bieżącej aktywności, planów, terminów itp.. Znaczącą rolę może też odegrać regularne ćwiczenie funkcji poznawczych przez czytanie, rozwiązywanie krzyżówek i zadań logicznych, grę w gry logiczne, a dodatkowo przez przestrzeganie higieny życia codziennego, w tym dbanie o odpowiedni odpoczynek i sen, czy obniżanie napięcia psychicznego przez utrzymywanie powtarzalnego planu dnia, koncentrację na jednej czynności oraz aktywność ruchową.