Nowotwór złośliwy piersi pod względem częstości występowania zajmuje obecnie drugie miejsce, po raku płuca, wśród nowotworów na świecie (11,9% przypadków) i jest najczęstszym nowotworem wśród kobiet. Największe ryzyko zachorowania obserwuje się u kobiet w wieku 50–69 lat. Znanych jest wiele czynników, które zwiększają ryzyko zachorowania na raka piersi. Aktualne dane potwierdzają, że najistotniejszymi z nich są: płeć żeńska, nowotwór stwierdzony u krewnych pierwszego stopnia, czynniki genetyczne, łagodne zmiany obserwowane w gruczole piersiowym oraz wiek > 60 lat. Należy pamiętać, że zwiększona zachorowalność na raka piersi jest też ściśle związana z obecnym stylem życia. Udowodniono wpływ aktywności fizycznej oraz odpowiedniej diety na rozwój tego nowotworu. Zauważono, że mała aktywność fizyczna oraz nadwaga u kobiet po menopauzie są przyczyną ok. ¼ zachorowań na raka piersi.
Do ustalenia rozpoznania raka piersi niezbędne są trzy elementy: badanie kliniczne, badanie radiologiczne oraz diagnostyka patomorfologiczna oparta na ocenie obrazu mikroskopowego materiału tkankowego.
W ocenie klinicznej konieczne jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu dotyczącego: dolegliwości ze strony piersi, chorób współistniejących, historii zachorowań na choroby nowotworowe w rodzinie, oceny ginekologicznej oraz stosowanych terapii farmakologicznych. Podczas badania przedmiotowego należy zwrócić uwagę na wygląd piersi – ich asymetrię, zmiany na skórze i brodawkach. Badanie palpacyjne powinno obejmować gruczoły piersiowe, doły pachowe oraz okolice obojczykowe. Jeśli guz piersi jest wyczuwalny, należy ocenić jego wielkość, spoistość, ruchomość i lokalizację.
W diagnostyce obrazowej raka piersi wykorzystuje się mammografię rentgenowską, ultrasonografię oraz mammografię metodą rezonansu magnetycznego (mammografię MR). Metody te wzajemnie się uzupełniają, nie można więc traktować ich zamiennie. Rak piersi nie jest chorobą jednolitą pod względem objawów radiologicznych, podobnie cechuje się zróżnicowaniem w obrazie klinicznym i histopatologicznym. Badania diagnostyczne powinny być zakończone podaniem oceny ryzyka według klasyfikacji BI-RADS (Breast Imaging-Reporting Data System), co umożliwia dalsze leczenie.
SKALA BI-RADS (ang. Breast Imaging-Reporting and Data System) - system standaryzacji opisów badań diagnostycznych piersi
|
Kategorie opisu zmian według BI-RADS |
||
|
ocena |
opis |
uwagi |
|
0 |
ocena końcowa niekompletna |
wymaga dodatkowych badań obrazowych, ryzyko złośliwości w tym stopniu jest niepewne i trudne do oceny |
|
1 |
norma |
oznacza obraz całkowicie prawidłowy, ryzyko złośliwości 0%, nie wymaga dalszej diagnostyki |
|
2 |
zmiana łagodna |
oznacza obecność zmian z pewnością łagodnych, ryzyko złośliwości 0%, nie wymaga dalszej diagnostyki |
|
3 |
zmiana prawdopodobnie łagodna |
ryzyko złośliwości <2%, wskazana kontrola za 6 miesięcy, możliwe badania dodatkowe USG |
|
4 |
zmiana podejrzana |
ryzyko złośliwości od 2% do 95%, konieczna weryfikacja zmiany, grupę podzielono na 3 podgrupy(*):
|
|
5 |
zmiana o wysokim prawdopodobieństwie złośliwości |
ryzyko złośliwości >95%, konieczna weryfikacja zmiany i dalsze leczenie |
|
6 |
rak potwierdzony |
zmiana wcześniej zweryfikowana jako złośliwa |
American College of Radiology’s BIRADS ® Atlas, 5th Edition. American College of Radiology