W onkologii ruch czyli aktywność fizyczna ma potwierdzone skuteczne anykancerogenne działanie. Aktywność fizyczna jest ważna nie tylko w prewencji, ale również w przypadku zachorowania na raka piersi, może poprawić tolerancję leczenia a także zmniejszyć ryzyko nawrotu choroby. Odpowiednio dobrany trening fizyczny w chorobach onkologicznych niesie ze sobą tyle korzyści, że stanowi integralną część kompleksowego leczenia.
W przypadku raka piersi (najczęściej występującego nowotworu u kobiet) główny mechanizm odpowiedzialny za korzystny efekt aktywności fizycznej to obniżenie stężenia hormonów płciowych
w surowicy. Estrogeny działają na gruczoł piersiowy mitogennie, stymulują proliferację komórek zarówno przy udziale receptorów estrogenowych, jak i bezpośrednio, przez pobudzanie wewnątrzkomórkowych dróg przekazywania sygnałów. Aktywność fizyczna obniża stężenie hormonów płciowych i powoduje wzrost stężenia globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG, sex hormon binding globulin), co wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka zachorowania na raka piersi.
Podczas leczenia przeciwnowotworowego obniża się sprawność fizyczna pacjentów. Dlatego w pełni uzasadniona jest troska o jej poprawę lub utrzymanie na dotychczasowym poziomie. Ćwiczenia powinny być dostosowane indywidualnie do każdego ćwiczącego z uwzględnieniem jego różnych obciążeń, np. kardiologicznych, neutropenii, trombocytopenii. Wskazane jest, aby zachęcać osoby, które odczuwają zmęczenie, do gradacji trudności wysiłkowej od umiarkowanej do ciężkiej.
Najczęściej w grupie pacjentów onkologicznych wskazany jest trening wytrzymałościowy o charakterze interwałowym ze względu na ograniczenie ich zdolności wysiłkowej i uczucie zmęczenia, które jest powszechnym objawem towarzyszącym leczeniu nowotworów złośliwych. Sprawdzają się tu ćwiczenia na bieżni ruchomej lub cykloergometrze o umiarkowanej intensywności, które są powtarzane w sesjach kilkuminutowych przedzielonych odpoczynkami. Wraz ze wzrostem wydolności fizycznej można wydłużać czas ćwiczeń i skracać przerw, zbliżając się tym samym do treningu o charakterze ciągłym.
Coraz odważniej w grupie pacjentów onkologicznych wprowadzane są ćwiczenia oporowe. Ich celem jest zwiększenie sprawności mięśni szkieletowych oraz zapobieganie zaburzeniom funkcjonalnym oraz zanikom mięśniowym. Dla chorujących na nowotwory, sprawność mięśni szkieletowych ma istotne znaczenie gdyż są podstawą samodzielności i niezależności funkcjonalnej.
Amerykańskie Towarzystwo Nowotworowe (ACS – American Cancer Society) opracowało wytyczne dotyczące aktywności fizycznej w profilaktyce chorób nowotworowych, w których proponowanych jest 150 minut tygodniowo wysiłku umiarkowanego lub 75 minut wysiłku intensywnego. Chorym onkologicznym z uwagi na schorzenia współistniejące i często zaawansowany wiek zaleca się wysiłek umiarkowany trwający co najmniej 30 minut (najlepiej 45-60 min), powtarzany przynajmniej 5 dni w tygodniu.