Manualny drenaż limfatyczny (MDL) może być stosowany z dobrym skutkiem w przypadku wtórnego obrzęku limfatycznego kończyny górnej u kobiet leczonych z powodu raka piersi.
Przykładowy schemat postępowania manualnego drenażu limfatycznego u kobiet z obrzękiem kończyny górnej po leczeniu raka piersi z jednostronną limfadenektomią:
- Okolica szyi – postępowanie przygotowawcze.
- Tułów - strona frontalna – drenaż centralny.
- Tułów - strona dorsalna – drenaż centralny.
- Kończyna górna:
- ramię,
- przedramię,
- ręka.
Chwyty szczegółowe
Okolica szyi - postępowanie przygotowawcze:
Pacjent ułożony w pozycji leżenie tyłem (na plecach), terapeuta stoi z boku pacjenta.
- Chwyty kontaktowe – głaskanie wzdłuż obojczyków, od mostka w kierunku wyrostka barkowego.
- Bierne ruchy obręczy barkowej – żyła podobojczykowa jest zrośnięta z powięzią mięśniówki klatki piersiowej, dlatego ruchy obręczy barkowej wpływają na obszerność naczynia. Dzięki biernym ruchom obręczy barkowej przyspieszony jest powrotny przepływ żylny w żyle podobojczykowej.
- Okolica węzłów chłonnych szyjnych dolnych (okolica dołów nadobojczykowych).
Chwyt: stojące koła opuszkami palców. - Okolica węzłów chłonnych szyjnych górnych – wzdłuż przebiegu mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego.
Chwyt: stojące koła w miejscu stroną dłoniową ręki. - Okolica karku – wzdłuż kresy karkowej w kierunku węzłów chłonnych szyjnych dolnych.
Chwyt: stojące koła w miejscu stroną dłoniową ręki. - Okolica przed- i zamałżowinowa.
Chwyt: stojące koła w miejscu stroną dłoniową ręki w kierunku węzłów chłonnych szyjnych dolnych. - Okolica części zstępującej mięśnia czworobocznego.
Chwyt: stojące koła w miejscu stroną dłoniową ręki w kierunku węzłów chłonnych szyjnych dolnych. - Okolica wyrostka barkowego łopatki.
Chwyt: stojące koła w miejscu stroną dłoniową ręki w kierunku węzłów chłonnych szyjnych dolnych. - Chwyty uspokajające – głaskanie wzdłuż obojczyków, od mostka w kierunku wyrostka barkowego.
Drenaż centralny strona frontalna
Pacjent ułożony w pozycji leżenie tyłem (na plecach), terapeuta stoi z boku pacjenta.
- Dół pachowy strony nieoperowanej (węzły chłonne pachowe).
- Chwyt: stojące koła w miejscu.
- Bok klatki piersiowej strony nieoperowanej.
Chwyt: stojące koła w miejscu oburącz i naprzemiennie, w kierunku dołu pachowego. - Obszar nad piersią.
Chwyt: stojące koła w miejscu oburącz dachówkowato w kierunku dołu pachowego. - Gruczoł piersiowy.
Chwyt: kombinacja chwytu pompującego i stojących kół. - Klatka piersiowa, okolica pod piersią – strona nieoperowana.
Chwyt: kombinacja chwytów obrotowych i stojących kół naprzemiennie. W pierwszej fazie ruchy prowadzi się od pionowej linii podziału w kierunku strony bocznej, w drugiej fazie do dołu pachowego strony nieoperowanej. - Obszar nad piersią.
Chwyt: stojące koła w miejscu oburącz dachówkowato w kierunku dołu pachowego. - Węzły chłonne przymostkowe i przestrzenie międzyżebrowe – chwyty głębokie.
- Klatka piersiowa, obszar nad blizną i nad piersią.
Chwyt: stojące koła w miejscu i naprzemiennie - od strony operowanej do dołu pachowego strony nieoperowanej. - Węzły chłonne pachwinowe po stronie operowanej.
Chwyt: stojące koła w miejscu. - Okolica poniżej poprzecznej linii podziału strony operowanej.
Chwyt: stojące koła w miejscu w kierunku dołu pachwinowego strony operowanej. - Okolica klatki piersiowej poniżej blizny – strona operowana.
Chwyt: kombinacja chwytów obrotowych i stojących kół naprzemiennie. W pierwszej fazie ruchy prowadzi się od pionowej linii podziału w kierunku strony bocznej, w drugiej fazie do dołu pachwinowego. - Chwyt tzw. „90°” - kombinacja chwytu obrotowego na stronie frontalnej klatki piersiowej od strony operowanej w kierunku dołu pachowego strony nieoperowanej i chwytu pompującego na stronie bocznej, operowanej, w kierunku dołu pachwinowego.
Drenaż centralny strona dorsalna
Pacjent ułożony w pozycji leżenie przodem (na brzuchu), terapeuta stoi z boku pacjenta.
- Dół pachowy strony nieoperowanej (węzły chłonne pachowe) – stojące koła w miejscu.
- Bok klatki piersiowej strony nieoperowanej.
Chwyt: stojące koła w miejscu oburącz i naprzemiennie, w kierunku dołu pachowego. - Okolica łopatki strony nieoperowanej.
Chwyt: stojące koła w miejscu od wyrostków kolczystych kręgosłupa w kierunku węzłów chłonnych pachowych strony nieoperowanej. - Strona dorsalna klatki piersiowej, powyżej poprzecznej linii podziału strona nieoperowana.
Chwyt: kombinacja chwytów obrotowych i stojących kół naprzemiennie.
- W pierwszej fazie ruchy prowadzi się od wyrostków kolczystych kręgosłupa w kierunku strony bocznej, w drugiej fazie do dołu pachowego strony nieoperowanej.
- Węzły chłonne przykręgosłupowe - chwyty głębokie.
- Strona dorsalna klatki piersiowej.
Chwyt: stojące koła w miejscu i naprzemiennie - od strony operowanej do dołu pachowego strony nieoperowanej. - Okolica poniżej poprzecznej linii podziału strony operowanej.
Chwyt: stojące koła w miejscu w kierunku dołu pachwinowego strony operowanej. - Strona dorsalna klatki piersiowej – strona operowana.
Chwyt: kombinacja chwytów obrotowych i stojących kół naprzemiennie. W pierwszej fazie ruchy prowadzi się od pionowej linii podziału w kierunku strony bocznej, w drugiej fazie do dołu pachwinowego. - Chwyt tzw. 90° - kombinacja chwytu obrotowego na stronie dorsalnej klatki piersiowej i chwytu pompującego na stronie bocznej tułowia.
Kończyna górna
Pacjent ułożony w pozycji leżenie tyłem (na plecach), terapeuta stoi z boku pacjenta.
Przy opracowaniu kończyny górnej u kobiet leczonych z powodu raka piersi należy uwzględnić limfadenektomię pachową. Wykonując manualny drenaż limfatyczny należy omijać dół pachowy strony operowanej.
- Okolica mięśnia naramiennego.
Chwyt: stojące koła w miejscu i naprzemiennie. - Strona zewnętrzna ramienia – w pierwszej kolejności część bliższa, następnie środkowa i dalsza.
Chwyt: stojące koła w miejscu i naprzemiennie. - Strona wewnętrzna ramienia.
Chwyt: stojące koła w miejscu i naprzemiennie w kierunku zewnętrznym ramienia. - Strona tylna ramienia.
Chwyt: stojące koła w miejscu i naprzemiennie w kierunku zewnętrznym ramienia. - Strona zewnętrzna ramienia.
Chwyt: stojące koła w miejscu i naprzemiennie. - Okolica stawu łokciowego, nadkłykcia przyśrodkowego i bocznego.
- Przedramię po stronie zginaczy.
Chwyt: stojące koła w miejscu i chwyty czerpakowe. - Przedramię po stronie prostowników.
Chwyt: stojące koła w miejscu i chwyty czerpakowe. - Ręka po stronie dłoniowej - chwyty specjalne tzw. „obrzękowe”.
- Ręka po stronie grzbietowej - chwyty specjalne tzw. „obrzękowe”.